Saturday, September 24, 2016

నిప్పు చెప్పే నిజాలు




నిప్పు జీవంగలది. అది శ్వాసిస్తుంది, అందిన దాన్ని తింటుంది, అసహ్యించుకుంటుంది. మంటను గెలవాలంటే మనమూ దానిలాగే మెలగాలి. దానిలాగే ఎటుపడితే అటు కదలాలి. మండే పదార్థాలు ఉన్నాయని మంటకు తెలియదు. మంట ఉందని మండే పదార్థాలకు తెలియదు. మంట, నిప్పు కలిసి మన ప్రపంచాన్ని మార్చేశాయి. ఒకానొక సినిమాలో ఒకానొక పాత్ర అన్న మాటల ఆధారంగా.
* * *
చుట్ట వెలిగించడానికి చెన్నయ్య చెకుముకి రాయి కొట్టేవాడు. పొయ్యి వెలిగించడానికి పెద్దమ్మ పక్కింటి నుంచి పిడక మీద నిప్పు తెచ్చేది. అప్పుడు అగ్గిపెట్టె, కిరోసిన్ నూనె వచ్చి పద్ధతి మార్చాయి. అగ్గిపుల్ల ఎక్కడ గీచినా మండేది. ఓ సినిమాలో క్రూరుడయిన విలన్ ఎదుటి వాడి బట్టబుర్ర మీద పుల్లగీరి దాంతో చుట్ట వెలిగించుకోవడం చూచాను. అది తెలుగు సినిమా మాత్రం కాదు. అగ్గి పుల్లలను అంత క్రూరంగా ఉండని పద్ధతికి మార్చి భద్రత గలవి అని పేరు కూడా పెట్టారు. అగ్గిపెట్టెల మీద సేఫ్టీ మ్యాచెస్ అని ఉంటుంది. కనీసం ఈసారయినా గమనించి చూడండి. అదీ మీకు అగ్గిపెట్టె దొరికితేనే. ఇక ఆ తర్వాత కరెంటు వచ్చి కాలానే్న మార్చింది. ఇప్పుడు నిప్పు, పొగ, వేడి ఏదీ లేకుండానే మైక్రోవేవ్‌లో వంట జరుగుతోంది. మంటలేదు గానీ వంట మాత్రం అలాగే ఉంది. ఇంతకూ వంట, మంట ఎప్పుడు మొదలయ్యాయనేది అసలు ప్రశ్న.
తొలి రోజుల్లో మనిషి తెచ్చుకున్న కాయలు, పళ్లు గానీ వేటాడిన జంతువును గానీ పచ్చిగానే తినేవాడు. కాల్చి తినడం ఆ తర్వాత అలవాటయింది. చిన్నప్పుడొక కథ విన్నట్లు గుర్తు. తెచ్చిన మాంసం లేదా జంతువు అలా ఉండగానే అనుకోకుండా ఒకసారి అగ్నిప్రమాదం జరిగిందట. మంట ఆరిన తర్వాత జంతువేమయిందో వెదుకుతూ మనిషి ఉడికిన మాంసంలో వేలు పెట్టాడు. చురుక్కుమంది. అనుకోకుండా వేలిని నోట్లో పెట్టుకున్నాడు. మాంసం రుచి మారింది. బాగుంది కూడా! అలా తిండిని కాల్చి తింటే బాగుంటుందని తెలుసుకున్నారంటారు. ఇలాంటి కథలు, కథలుగా కూడా నిజంగానే వినిపిస్తాయి. అప్పట్లో అంటే ఆదిమానవుని కాలంలో ఏం జరిగిందీ అన్నది ఊహించి చెప్పవలసిందే తప్ప అందుకు ఆధారాలు లేవు కదా! కనుక కథకూ, సత్యానికి మధ్యన అంత తేడా లేదు.
పది లక్షల సంవత్సరాల క్రితం ‘హోమో ఎరెక్టస్’ అనే నిటారుగా నిలబడిన మానవులు వంటకు, వెలుగుకు ఇతర అవసరాలకు మంటను వాడుకున్నారని ఒక వాదం. రెండు లక్షల సంవత్సరాలకు ముందు మానవుడు అగ్నిని తన అవసరాలకు వాడుకున్న గుర్తులేవీ, కనిపించడం లేదంటారు మరి కొందరు పరిశోధకులు. అంటే, అప్పటికి ‘హోమో సాపియోన్స్’ అనే మనలాంటి మనుషులు వచ్చేశారు. అంతకు ముందు మనుషులకు వంట తెలియదంటే ఆశ్చర్యంగానే ఉంటుంది. ఆ ఆశ్చర్యాన్ని కొంచెం తగ్గించే ఆధారాలు కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం ఫ్రాన్సులో దొరికాయి. 4,65,000 సంవత్సరాల నాటిదిగా గుర్తించిన ఒక మానవ ఆవాస ప్రదేశంలో పొయ్యిలా మండిన చోటు ఒకటి దొరికింది. లెక్కలో ఎంత తప్పు ఉన్నా 65 వేల సంవత్సరాలకన్నా అటూ ఇటూ కావడానికి వీలులేదంటున్నారు పరిశోధకులు. అంటే నాలుగు లక్షల ఏళ్లనాడే మనుషులు పొయ్యి పెట్టి వంట చేసుకున్నారని భావం. ఆ కాలానికి నేడున్న మనలాంటి మానవ జాతి ఆవిర్భవించలేదు. నిటారు మనుషుల కాలమే అది!
ఎలెక్ట్రాన్ స్పిన్ రెసొనాన్స్ అనే పద్ధతితో ఎక్కువ వేడయిన క్వార్ట్‌జ్ వయసు గుర్తించడం వీలవుతుంది. గులకరాళ్లు, మట్టిలో ఈ క్వార్ట్‌జ్ ఉంటుంది. పొయ్యిలో నుంచి రాళ్లను, మట్టిని తీసి చూస్తే అవి లక్షల ఏళ్ల నాటివని తెలిసింది. మొదటి పరిశీలనలోని రాళ్లు 3,80,000 సంవత్సరాల నాటివి. అక్కడే పురాతత్వ పరిశోధన కోసం జరిపిన తవ్వకాలలో మరింత లోతున మరో పొయ్యి కనిపించింది. అందులోని రాళ్లను పరీక్షిస్తే అవి 4,65,000 నాటివని తెలిసింది. అయితే మానవులు ఆ కాలంలోనే మంటను వాడుకున్నారని చెప్పడానికి ముందు పరిశోధకులు ఒకటి రెండు సంగతులను తేల్చి చెప్పాల్సి ఉంటుంది. అందులో ఒకటి కాలం నిర్ణయించడానికి వాడుతున్న డేటింగ్ పద్ధతుల్లో పొరపాటు లేదని, రెండవది పరీక్షించిన రాళ్లు నిజంగా ఒక ‘పొయ్యి’లోవని, ఏదోవేరు రకంగా గురయినవి కావని తేలాలి!
పరిశోధనలో ఎప్పటికీ పొరపాట్లే జరుగుతాయంటే అన్యాయం. అలాగని పొరపాటు జరగవనడానికి కూడా లేదు. ఇక్కడ మరొక కథ గుర్తుకు వస్తుంది. ఇద్దరు గప్పాల రాయుళ్లు ముచ్చటాడుతున్నారట. ‘మా ఇంట్లో బావి కోసం వంద అడుగులు తోడితే, ఆ లోతులో తీగలు దొరికినయి. అంటే వెనకట మనవారు టెలిఫోను వాడుకున్నారనే గదా అర్థం!’ అన్నాడు మొదటి గప్పాలాయన. రెండవ ఆయన అందుకుని ‘మా ఇంట్లో నిజానికి రెండు వందల అడుగులు తోడినా ఏ తీగా దొరకలేదు. అంటే అప్పట్లో వారు వైర్‌లెస్, సెల్‌ఫోన్ వాడుకున్నారనేగా అర్థం!’ అన్నాడు. ఫలితాలను అందుకోవడం ఒక ఎత్తు. వాటిని అన్వయించి చెప్పడం మరో ఎత్తు! వేడెక్కిన రాళ్ల వయసు నిర్ధారించడానికి వాడే పద్ధతి గట్టిదే. అయితే అందులో అయిదు లక్షలకన్నా ఎక్కువ సంవత్సరాల వివరాలు తెలియడం కష్టం. పరిశీలిస్తున్న ఈ రాళ్లు ఇంచుమించు పరీక్షా పద్ధతుల అంచులను తాకుతున్నాయి. అలాంటి ఫలితాలను నమ్మడం కొంచెం కష్టమే. అందుకే పరిశోధకులు రాళ్లను థర్మోల్యుమినిసెన్స్ అనే మరో పద్ధతిలో కూడా పరీక్షించే ఏర్పాటు చేసుకున్నారు. దీంతో ఒక సమస్య తీరుతుంది. సాధారణంగా ఏ విషయాన్నయినా అనుమానం లేకుండా నిర్ణయించాలంటే, ఒకటికన్నా ఎక్కువ పద్ధతులతో పరిశీలించడం, పరిశోధనలోనే కాదు, మన బతుకుల్లోనూ అలవాటే. డాక్టర్‌లు తాము చెప్పింది కాక, మరో డాక్టర్‌కు చూపించి మరో అభిప్రాయాన్ని తీసుకోవడం అనే ఒక పద్ధతి ఉండనే ఉన్నది కదా!
ఇక రెండవ సమస్య, రాళ్లు నిజంగా మనుషులు ఏర్పాటు చేసుకున్న నెగడు లేదా పొయ్యిలో నుంచి వచ్చినవేనా? లేక మనిషి ప్రమేయం లేకుండానే మంటకు గురయినవా? అడవులు తగలబడడం మామూలే. అది కాకున్నా ఒక ఎండిన చెట్టు తగలబడి ఉండవచ్చు. ఇటువంటి మంటకు, మనిషి వేసుకున్న పొయ్యి మంటకు తేడా తెలియడం కష్టం. అయితే ఫ్రాన్సు తవ్వకాల్లో దొరికిన పొయ్యిలు మాత్రం చాలాకాలంపాటు మండిన దాఖలాలున్నాయి. సహజంగా తగలబడిన వస్తువులేవీ ఇంతకాలం మండవు.
హోమో ఎరెక్టస్ కాలంలోనే మంటను, నిప్పును వాడుకున్నారనేది నిర్ణయమయితే మానవజాతి పరిణామ చరిత్ర కొంచెం మారుతుంది. నిప్పు, చక్రం, వ్యవసాయం మానవ జాతి చరిత్రలో ఎంతో ప్రాధాన్యం గల అంశాలు. అవి మనిషికి బ్రతుకు నేర్పించాయి. నిప్పు నియంత్రణ జీవితానికి గుర్తు, చక్రం సాంకేతిక పరిజ్ఞానానికి, ప్రగతికి ఆధారం. వ్యవసాయం సాంఘిక పద్ధతికి సామూహిక జీవనానికి, అన్నిటికీ మించి ‘స్వంత’ భావానికి మొదలు, వంట స్వంతం. ఫలసాయం స్వంతం. అది తన వారికే అందాలి. అంటే ఇతరుల నుంచి కాపాడుకోవాలి. నిప్పు మాత్రం సంఘానికి గుర్తుగా ఉన్నాలేకున్నా స్వంతం కానవసరం లేదు.
మన గురించి మనం తెలుసుకోవడంలో ఒక వింత ఆనందం ఉంది. మానవులు ప్రస్తుతం ఈ రకంగానే ఎందుకున్నారని ప్రశ్నిస్తే, జవాబులందడానికి ఇటువంటి వివరాలు మరెన్నో తెలియాలి!
ఝలక్: నాన్న ఒక అనుభవం చెప్పేవాడు. కొత్తగా మంటినూనె వచ్చిన రోజులు. మంటి నూనె అంటే నేల నుంచి తీసిన నూనె. అదేమిటో మీకు అర్థమయి ఉండదు. పెట్రోలును భూమిలోనుంచి తీస్తారు. మంచి నూనెను నువ్వులు, పల్లీలు అనే వేరుశెనగలు లాంటి వృక్ష సంబంధ పదార్థాల నుంచి తీస్తారు. అంతకు ముందు తెలిసిన నూనెలన్నీ అంతే. ఎందుకోగానీ ఆముదాన్ని నూనె అనలేదు. అది వేరే కథ గానీ, కెరోసీన్ తెచ్చుకొని మా ఊళ్లో ఒకతను ఆముదం దీపం పద్ధతిలో మట్టి మూకుడులో పోసి వత్తి వేసి వెలిగించాడట. వత్తి ఒకటే కాదు, మొత్తం దీపమంతా వెలగడం మొదలయింది. గ్యాసు నూనె బుడ్డీ దీపాలు వడిన వాండ్లకు ఈ సంగతి తెలుస్తుంది. పాపం ఆ మనిషి పెట్టిన మంటతో పూరి గుడిసె అంటుకున్నది. తాగి ఉన్నాడేమో ఆర్పడం గురించి కూడా ఆలోచన రాలేదు. ఇంట్లోని డప్పు తెచ్చుకుని దరువు వాయిస్తూ ఆ మనిషి ఇంటి ముందు నాట్యం చేశాడట. నాన్న ఈ సంగతి నవ్వకుండా చెప్పేవాడు.

Friday, September 23, 2016

కుటుంబం- మిత్రులు- దేశం

గుయెన్ ది బిన్ (ఆత్మకథ) -ఆకెళ్ళ శివప్రసాద్,
పేజీలు: 220,
వెల: రూ.150/-
నవచేతన పబ్లిషింగ్ హౌస్,
బండ్లగూడ,
హైదరాబాద్- 68
ఫోన్: 24224453/4
**

హోచిమిన్ అనే పేరుతో పరిచయంగల వారికి ఈ పుస్తకం గురించి సులభంగా తెలుస్తుంది. ‘న్ గుయెన్ ది బిన్’ అనే వ్యక్తి వియెత్నాం దేశానికి ఒకప్పుడు ఉపాధ్యక్షురాలు. మామూలు కుటుంబంలో పుట్టిన ఈమె స్వయంకృషితో గొప్ప నాయకురాలుగా ఎదిగింది. 1995లో చైనాలో జరిగిన ఐక్యరాజ్యసమితి వారి సమావేశాలు తరువాత ఆమె పేరు ప్రపంచమంతటా మారుమోగింది. ‘కుటుంబం- మిత్రులు -దేశం’ అనే శీర్షికతో ఆమె ఆత్మకథ (400 పుటలలో) వస్తున్నదంటే హోబిమిన్ నగరంలో 2012 జూన్‌లో పెద్ద సంచలనం జరిగింది. అందరూ ఆమెను చూడాలని, పుస్తకం చదవాలని గుంపులుగా వచ్చారు. పుస్తకాన్ని ఇంగ్లీషులోకి అనువదించి ప్రచురించారు. ప్రస్తుతం అది తెలుగులో వచ్చింది.

గుయెన్ (సౌలభ్యంకొరకు ‘న్’ను వదిలేశారు) బాల్యం విశేషాలు, తిరుగుబాటు ఉద్యమంలో ఆమె పాత్ర, చివరికి ప్రభుత్వ అధికారిణిగా బాధ్యతలు చేపట్టడం లాంటి విశేషాలన్నింటినీ ఆమె కథల ధోరణిలో చక్కగా వివరించారు. 1973లో సంతకాలు జరిగిన పారిస్ శాంతి ఒప్పందంలో తమ దేశం బృందానికి ఆమె నాయకురాలుగా వెళ్లడంతో కథ తారస్థాయికి చేరుకుంది.

85 సంవత్సరాలలో చెప్పుకోవలసిన విశేషాలు ఎన్నో ఉన్నాయి. కనీసం వాటిని గురించి నోట్స్ రాసుకునేందుకు కూడా వ్యవధి లేదు. అయినా ఆ పెద్దవయసులో ఆమె ఈ రచనను అందించింది. దేశం స్వతంత్రంకొరకు జరిపిన పోరాటం గురించి ఆమె ఎంతో రాశారు. స్వతంత్రం తరువాత జీవితం ప్రశాంతంగా సాగిందని కూడా వివరిస్తారు. పోరాటం గురించి ఆమె వెలువరించిన భావాలు, అలనాటి యువత భావాలకు ప్రతీకలని సులభంగానే అర్థమవుతుంది. పటిష్టమయిన దేశాన్ని నిర్మించాలంటే చక్కని వ్యక్తిత్వం, ఆత్మగౌరవం, ఆదర్శాలుగల నమ్మకమయిన ప్రజల భాగస్వామ్యం అవసరం అంటారు గుయెన్.

ఈ రకం రచనలు ఇంగ్లీషులోకి రావడమే ఒక విచిత్రం. అనువాదం అనుకున్నంత సులభంగా కుదరదు. ఆ అనువాదం నుంచి తెలుగు రచన రావాలంటే అది మరొక ప్రయత్నం. అందుకు పూనుకున్న అనువాదకునిది గట్టి ధైర్యమే. అయితే విషయం, వాతావరణం, ఆయా దేశాలు, సంఘటనల గురించి అవగాహన ఉంటే, అనువాదం మరింత సులభంగా ముందుకు సాగేది. ‘ఎండలు విరగకాసేవి’లాంటి మాటలు, వింతగా రాసిన పేర్లు, మొత్తానికి అనువాదం మరింత బాగా ఉండవచ్చును అనిపిస్తుంది.
అనువాదం తరువాత, అర్థం చెడకుండా, భాషను చక్కబెట్టడం అవసరం!
- కె. బి. గోపాలం

Sunday, September 18, 2016

కథ చెపుతాను.. ఊ కొడతావా

వెయ్యి గొంతుల మధ్యన కూడా తెలిసిన గొంతు వెంటనే వినిపిస్తుంది. ఇష్టమున్న గొంతు మురిపిస్తుంది. - ఎవరన్నారో తెలియదు.
* * *

చాలామంది కథలు రాస్తారు. కానీ నిజానికి కథలు చెప్పడం అసలు పద్ధతి. పురాణం అన్నా, హరికథ అన్నా కథ చెప్పడమే. ఇక జానపద పద్ధతిలో జముకుల కథ, బయిండ్ల కథ, బుర్రకథ లాంటివి ఎన్ని చెప్పినా కథ చెప్పడమే కానీ ముందు రాసుకుని దాన్ని నోటికి నేర్చుకుని చెప్పే పద్ధతి లేనే లేదు. చుక్క సత్తయ్య ఒగ్గు కథ గురించి అందరికీ తెలుసు. తెలియని వాళ్లకు నమస్కారం. ఎన్ని కథలు చెపుతావు అని అడిగితే దండకంలాగ బోలెడన్ని పేర్లు ఒక లయలో చెప్పేసేవాడు. వాటన్నిటికీ పుస్తకాలు లేదా వ్రాతప్రతులు ఉన్నాయని అనుకునే వాళ్లకు నిరాశ ఎదురవుతుంది. సత్తయ్యకే కాదు, జానపద కథలు చప్పే వాళ్లకు ఎవరికీ ఒక స్క్రిప్టు ఉండదు. వాళ్లకు కథ తెలుస్తుంది. గతంలో తమ వంటి వారు చెప్పిన తీరు విని ఉంటారు. కనుక ఎప్పటికప్పుడు కథను తమ లయలో మాటలను పేరుస్తూ అందంగా చెప్పేస్తూ ఉంటారు. పురాణానికి పుస్తకం ఉంటుంది. హరికథకు కొంతవరకు ఒక రాత ప్రతి ఉంటుంది. కనీసం పాటలకయినా ప్రతి ఉంటుంది. మాటలకు మాత్రం కథకుల కౌశలాన్ని బట్టి ఎప్పటికప్పుడు కొత్త రూపం వస్తుంది.

మా ఇంట్లో బుడ్డన్న పనిచేసేవాడు. పాతకాలం పద్ధతిలో చెప్పాలంటే అతను మా జీతగాడు. వ్యవసాయం పనులను అన్నింటినీ తానే చేస్తుంటాడు. అవసరం కొద్దీ మిగతా వాళ్లు ఎప్పటికప్పుడు రోజు కూలీకి వస్తారు. బుడ్డన్న మాత్రం సంవత్సరమంతా మాతోనే ఉంటాడు. అట్లా అతను కొన్ని సంవత్సరాలపాటు మాతో ఉన్నాడు. నేను ప్రేమగా ‘బుడ్డడు’ అని పిలుచుకునే మా బుడ్డన్న గొప్ప గాయకుడు. ఆ సంగతి వానికి తెలియదు. ఆ కాలంలో నాకు అంతకన్నా తెలియదు. రేడియోలో వారు జానపద సంగీతాన్ని సేకరించి, దాన్ని లలిత సంగీతం వాళ్లచేత పాడించడం అప్పట్లో పద్ధతి. అది అన్యాయమని నాకు తరువాత అర్థమయింది. ఇప్పుడు కొన్ని టీవీ ఛానళ్లలో జానపద సంగీతాన్ని జానపదుల చేతే పాడిస్తూ ఉంటే నాకు బుడ్డన్న గుర్తుకు వస్తాడు. అయితే బుడ్డన్న గురించి చెపితే శాఖా సంక్రమణం అవుతుంది. నిజానికి వాని తమ్ముడు అడివన్న. వాడు నాకంటే వయసులో చిన్నవాడు. కనుక నాకు వాడు దోస్తు. వాడు మా పశువులను కాసేవాడు. సాయంత్రం ఇంటికి వచ్చిన తరువాత అప్పుడప్పుడు నాతో కబుర్లతో గడిపేవాడు. వాడు కథల పుట్ట. ఎన్ని కథలు ఎంత బాగా చెప్పాడో గుర్తుకు తెచ్చుకుంటే నాకు కళ్లకు నీళ్లొస్తాయి. నీళ్లెందుకు? పాపం అడివన్న ఇప్పుడు లేడు. వాడు ఉంటే కూచోబెట్టి కథలు చెప్పించి పుస్తకాలకు, పత్రికలకు వాడి పేరుననే ఎక్కించేవాడిని కాదా? అది నా బాధ. అది ఇప్పుడు వీలుకాదు.

నేను కథలు రాయకూడదని నిర్ణయించు కున్నాను. వ్యాసాలు, అందునా సైన్స్ వ్యాసాలు రాయాలన్నది నా నిర్ణయం. అయినా సరే, ఆ వ్యాసాలలో నా రాత తీరు మాట్లాడుతున్నట్టే ఉంటుందని చాలామంది నాకు చెప్పారు. ఆ తరువాత నాకు కూడా ఆ విషయం తలకెక్కింది, అర్థమయింది కూడా. మనం ప్రపంచానికి చెప్పదలుచుకున్న సంగతిని మాటలతోనే చెపుతాము. ఆ మాటలను, పాటలను, రచనలను కనిపించే అక్షరాల ద్వారా అందించడం చాలా తరువాత వచ్చింది. కొంతమంది మాత్రమే కలం పట్టుకుని కూచుంటే, మాట తీరున కాకుండా మరో రకంగా రాస్తారు. ఆ రచన చదువుతుంటే రచయిత చెపుతున్న భావం వినిపించదు, కనిపించదు. రాతలో కనిపించిన అక్షరాలు శిలా శాసనాలయితే బాగుంటాయి. కథలు, కవితలయితే అవి చెప్పినట్టుగా ఉంటేనే బాగుంటాయి.

కొంతమంది ఉపన్యాసం చెప్పినా, ముందు రాసుకుని చెపుతున్నట్టు ఉంటుంది. అది బాగుండదు అనడానికి లేదు. చెప్పే తీరును బట్టి అది కూడా ఆకర్షణీయంగా ఉండవచ్చు. వేలుక్కుడి కృష్ణన్ అని ఒక తమిళ పండితుడు గొప్పగా ప్రవచనాలు చెపుతాడు. గంటలు మాట్లాడినా ఆయన ప్రవచనంలో అనవసరమయిన మాటలు గానీ, చెప్పిందే మళ్లీ చెప్పడంగానీ ఉండదు. మొదట్లో నాకు ఆయన పద్ధతి గొప్పగా ఉందనిపించింది. రానురాను అది కొంచెం బిగిసుకుపోయిన పద్ధతేమో అని అనిపించసాగింది. ఇక మరి కొందరు ఉపన్యాసం చెపితే ‘ఎందుకు చెపుతున్నాననంటే అండీ’ అంటూ మరీ పిచ్చాపాటి పద్ధతికి దిగుతారు. చెప్పిందే మళ్లీ చెప్పడం గురించి మళ్లీ మళ్లీ చెప్పడం ప్రస్తుతం అప్రస్తుతం. చెప్పవలసిన విషయాన్ని మరీ మనసు కెక్కించాలంటే ఒకసారి పునశ్చరణ చేయాలని పద్ధతి ఉందిగానీ అదే పనిగా రుబ్బుతూ ఉంటే దాన్ని పిండి పిసకడం అంటారు. ఈ మధ్యన పురాణాలు, ప్రవచనాలు వింటూ ఉంటే నాకు ఈ సంగతి క్షణక్షణం గుర్తుకు వస్తుంది. కథ ముందుకు సాగదు, విషయం బయటకు రాదు, మాటలు మాత్రం సాగుతూ నే ఉంటాయి.

ఇంతకూ ఈ విషయం ఎత్తుకుని ఎందుకు చెపుతున్నాను అని నన్ను నేనే ప్రశ్నించుకుంటాను. ఇన్నాళ్లుగా రాస్తున్నాను గానీ నన్ను ఎవరయినా రచయిత అంటే, ఒక్క క్షణం నాకు ఆశ్చర్యం అవుతుంది. నేను రాయడం లేదు, నాకు తెలిసిన సంగతులను, అర్థమయిన సంగతులను మళ్లీ చెపుతున్నాను. ఈ చెప్పడంలోని అనుభవం అది రాసే వాళ్లకు తెలిసినట్టే చదివే వాళ్లకు కూడా తెలుస్తుంది. గ్రాంథికంగా, లేకున్నా సరే పడికట్టు పద్ధతిలో రాసిన మాటలు చదువుతుంటే ఊపు ఉండదు. అందులో రచయిత గొంతు వినిపించదు. ఈ గొంతు అన్న మాటను అందరూ పట్టుకోవాలని నాకు గట్టి నమ్మకం. పుస్తకం చేతికి ఎత్తుకుంటే పేజీలో అక్షరాలు కాక, టీవీ తెర మీదలాగ ఆ విషయం చెప్పిన మనిషి కనిపించాలి. అక్షరాలు ఆయన మాటలయి వినిపించాలి. విశ్వనాథ సత్యనారాయణ గారి పద్ధతిలో అందరూ రచనలు చేసి ఉండకపోవచ్చు. ఆయనకు కూచుని రాయడం అలవాటు లేదట. ఆయన చెపుతూ ఉంటే పక్కన మరెవరో కూచుని రాసేవారట. పుట్టపర్తి వారి గురించి కూడా ఇదే మాట విన్నాను. వాళ్ల రచనల్లో మాటల ధోరణి వినిపించిందంటే ఆశ్చర్యం లేదు. అందరు రచయితలు అట్లా డిక్టేటర్స్ కాదు. ఎవరికి వారు కూచుని రాసుకున్నారు. ఈ మధ్య వరకు నేను కూడా అదే పద్ధతి. అయినా సరే తమ గొంతు పాఠకులకు వినిపించేలా రచయితలంతా రాయడానికి ప్రయత్నం చేశారు. చాలామంది ఆ పనిని విజయవంతంగా చేయగలిగారు.
సులభంగా అర్థం కావాలంటే ఒక చిన్న ప్రయత్నం చేద్దాం. వార్తాపత్రికను ఒకదాన్ని ఎత్తుకుని ఏ అంశాన్నయినా తీసుకుని చదివి చూడండి. వార్తలలో వ్యక్తి కనిపించకూడదు. కేవలం విషయం కనిపించాలి. కాబట్టి దాన్ని బొటాబొటిగా రాస్తారు. వ్యాఖ్య అయితే వెంటనే రాసిన మనిషి గొంతు వినిపిస్తుంది.

రచయితలందరూ మంచి మాటకారులు కాదు, బాగా ప్రసంగాలు చేయగలిగిన వారందరూ కూడా రాయలేకపోవచ్చు. ఇందుకు కారణం వారి గొంతు. కలం పట్టుకుని కూచుంటే గొంతులో గుండె వచ్చి ఇరుక్కుంటే రచన ముందుకు సాగదు. ఎదురుగా ఎవరో కూచున్నారని ఊహించుకుని వాళ్లకు చెపుతున్నట్టు రచన మొదలుపెడితే అది చాలా సులభంగా జరుగుతుంది. అడివన్న కథ చెపుతూ ఇంచుమించు అక్కడ ప్రత్యక్ష పురాణం పద్ధతిలో సీన్‌ను సృష్టించేవాడు. డైలాగు చెపితే దాన్ని రాసిన అక్షరాన్ని ఏ భావమూ లేకుండా చదివినట్టు చెప్పామనుకోండి అర్థం ఉండే మాటలు కూడా అర్థం లేనట్టు కనిపిస్తాయి. ‘అయ్యో! అంత పని జరిగిందా?’ అనే ఒక డైలాగును మా కుటుంబమంతా కలిసి ఒకనాడు టీవీలో విన్నాము. ఆ చెప్పిన అమ్మాయికి చేతులెత్తి నమస్కరించాలి. భావం ఏ మాత్రం పలకకుండా ఆమె చెప్పిన పద్ధతిలో ఆ డైలాగు చెప్పాలని మా ఇంట్లో వాళ్లమంతా ఇవాళటికీ పోటీ పడుతుంటాము. గొంతు! అచ్చు అక్షరంలో కూడా గొంతు! దాన్ని గురించి కాసేపు ఆలోచించండి. అప్పుడు నేను కథ చెపుతాను. మరి ఊ కొడతారా?
ఝలక్: చాలామంది ముందు కవిత రాసుకుని దాన్ని కవి సమ్మేళనంలో వినిపిస్తారు. నాకు తెలిసిన కొందరు చెప్పవలసినదంతా ముందు చెప్పేసి అప్పుడు దాన్ని అచ్చు రూపంలోకి మారుస్తారు. నేను కూడా ఇదే పద్ధతి పాటిస్తున్నాను. ఈ నాలుగు మాటలను కూడా నేను కలంతో రాయలేదు.

Saturday, September 10, 2016

మా ఊరు

........................................................
ఊళ్లో ఒక ఆంజనేయుని గుడి ఉన్నది. దాన్ని చిన్నప్పటి నుంచి హనుమాండ్ల గుడి అనడం అలవాటు. నేను కనీసం హ అనే అక్షరం వాడాను. మా ఊరి వాండ్లకందరికీ అది అన్మాండ్ల గుడి మాత్రమే. నాకు తెలిసి అందులో నిత్యం ధూప దీపం నడిచేది కదా. ఊళ్లో మాకున్న కొద్దిపాటి పొలం ఇనాం భూమి అని చెప్పారు. ఏం చేయడానికి ఆ ఇనాం ఇచ్చారో నా వరకు రాలేదు. ఆ గుడిలో దీపం పెట్టే బాధ్యత మాత్రం మాది కాదని, ఆ బాధ్యత ఎవరికీ లేదని అనుభవం వల్ల నాకు తెలిసింది. నేను చదువు పేర ఊరు వదిలి బయటకు వచ్చిన తరువాత ఆ గుడిని మరమ్మతు చేయించారు. నిత్యం పూజలు చేయగల కుటుంబాలు ఊళ్లో లేవు.

......................................................
పేర్లు పెట్టడం అనేది ఒక గోకుడు. అది ఆ వస్తువును స్వంతం చేసుకోవాలన్న గోకుడు లాంటిదే - ఎడ్వర్డ్ ఆబి
* * *

ఎప్పుడో ఒకసారి చెప్పడానికి ఏముంది అని ఓ కవిత రాశాను. ‘అందరితో కలిసి ఉంటున్నందుకు నేను ఉన్నాను’ అన్నాను. కనుక ప్రత్యేకంగా చెప్పడానికి ఏం లేదని కూడా అన్నాను. కానీ మనసు మారినట్టుంది, చెప్పడానికి చాలానే ఉంది అని కూడా అన్నాను. చెప్పదలచుకుంటే ఎంతయినా చెప్పవచ్చు. మూడు సంవత్సరాల నుంచి లోకాభిరామం పేరుతో చాలా సంగతులు చెపుతున్నాను. పెద్దలు, పిన్నలు, తెలిసిన వాళ్లు, తెలియని వాళ్లు చాలామంది బాగుందని కూడా అన్నారు. ఈ మధ్యన ఒకచోటికి వెళ్లవలసి వచ్చింది. అక్కడికి వచ్చిన చాలామందిలో నాకు పరిచయమున్న వాళ్లు నలుగురే. ఆ నలుగురితోనే నాలుగు మాటలు మాట్లాడి, మరో నలుగురితో పరిచయం చేసుకునే ప్రయత్నాలు చేసి చివరికి ఇంటి దారి పట్టే సందర్భంలో కళకళలాడుతున్న ఒక అమ్మవారు దగ్గరగా వచ్చారు. బాగా పరిచయమున్నట్టే పలకరింపులు కూడా లేకుండా ‘మిమ్మల్ని ఒక ప్రశ్న అడగాలండీ’ అన్నారు. ‘ఉన్నట్టుండి లోకాభిరామం వ్యాసాల్లో తెలంగాణం భాష ఎందుకని వస్తుంది?’ అని ఆమెగారి అనుమానం. అప్పుడు నాకు మా ఊరు మళ్లీ గుర్తుకు వచ్చింది. ఊరు గురించి, గతం గురించి, నా గురించి చెప్పినప్పుడంతా అలవాటుగా చిన్ననాటి నుంచి, నేటి వరకు ఇంట్లో మాట్లాడుకుంటున్న మాటల తీరు బయటికి వస్తుంది. అదే సంగతి ఆ అమ్మగారితో చెప్పాను. ఆవిడ నవ్వేసి వెళ్లిపోయారు. ఆలోగా నా వ్యాసాలను వాళ్లందరూ క్రమం తప్పకుండా చదువుతారని, అవెంతో బాగుంటాయని కూడా అభిమానం ఉట్టిపడే పద్ధతిలో చెప్పి మరీ వెళ్లారు. నాకు ఆనందమయిందా? ఏమో? అయ్యే ఉంటుంది!

మా ఊరు పేరు ఏనుగొండ. ఇంగ్లీషులో మాత్రం ‘వై’తో మొదలుపెట్టి రాస్తారు. మరిదాన్ని యేనుగొండ అనాలి కదా! కానీ అలా పలకడం అంత సులభంగా ఉండదు. కనుక అందరూ ఏనుగొండ అని మాత్రమే అంటారు. నన్ను ఇప్పటికీ మా వాండ్లందరు ఏనుగొండ గోపి అని మాత్రమే పిలుస్తారు. ఈ దేశంలో చాలా ఊళ్లున్నాయి. రాంపూర్ అనే ఊళ్లు మన దేశంలో 84 ఉన్నాయట. ఇది తపాలా శాఖ వారు చెప్పిన సమాచారం. నేను మాత్రం బల్లగుద్ది, మరి దేన్నయినా గుద్ది నమ్మకంగా చెప్పగలను, ఏనుగొండ అనే ఊరు మరొకటి లేదు. మా ఊరు పక్కనే పాల్కొండ లేదా పాలకొండ అనే ఊరు కూడా ఉంది. చారిత్రక ఆధారాలు తెలియవుగానీ, ఆ పాలకొండ నిజానికి పాలకుండ అని, మా ఊరేమో వెన్నకుండ అని పెద్దవాళ్లు చెప్పారు. ఆ పేర్లు రానురాను పాలకొండ, ఏనుగొండగా మారాయి. లోకాయపల్లి సంస్థానం అని ఒకటి ఉండేదట. ఆ సంస్థానం దొరలకు ఈ ఊళ్ల నుంచి పాలు, వెన్న అందేవట. ఇవన్నీ అట అన్న సంగతులేగానీ ఎంతవరకు నిజాలో నాకు తెలియదు. మా ఊరికి కొంతదూరంలో ఉన్న ఒకానొక గుట్టకు ఊరగుట్ట అని పేరు. దాని మీద ఒక విచిత్రమైన రాయి ఉంటుంది. మామిడికాయ ఆకారంలో ఉండే ఆ రాయి, ఎప్పుడు దొర్లి పడుతుందా అన్నట్టు ఒక పెద్దరాతి మీద కొంతమాత్రమే కింద రాతికి తగిలి నిలబడి ఉంటుంది. పుట్టినప్పటి నుంచి చూస్తున్నాను, అది పడను మాత్రం పడలేదు. హైదరాబాద్ చుట్టూ ఇటువంటి రాళ్లను పరిశీలించే ఒక బృందం ఉంది. వాళ్లు మా రాతిని, మామిడికాయ రాతిని చూచింది, లేనిది తెలియదు.

ఏనుగొండ అనే మా ఊరు మొదట్లో ఆ గుట్ట కింద ఉండేదట. గుట్ట కింద అంటే గుట్ట ఉన్నచోట కాదు. దాని పక్కన అని అర్థం. అక్కడి నుంచి ఊరు రెండు అంచెలలో ప్రస్తుతం ఉన్నచోటికి వచ్చింది. ఇందుకు సాక్ష్యంగా గుట్ట ప్రాంతంలో, మధ్యలో ఉండే పొలాలలో తవ్వకాలు జరుగుతూ ఉంటే బూడిద, కాలిన మన్ను, కుండముక్కలు లాంటివి దొరికాయి. ఒకానొక పొలంలో ఏకంగా గణేశుని విగ్రహం దొరికింది. ఆ విగ్రహానికి ఎక్కడో ఒక చిన్న లోపం ఉన్నట్టు నేను గమనించాను. అవి నేను బడిలో చదువుకుంటున్న రోజులు. ఫలానా వాళ్ల పొలంలో దేవుడు దొరికాడు అని ఊళ్లో కలకలం మొదలయింది. అందరమూ కలిసి వెళ్లాము. గణేశుని విగ్రహాన్ని తవ్వి బండికి ఎత్తించి ఊళ్లోకి తెచ్చాము. అది భారీగానే ఉంది. దానికి పూజలు, పునస్కారాలు కూడా జరిగినట్టు గుర్తు. ఇటువంటి సందర్భాలలో నాన్న నిశ్శబ్దంగా ఉండేవాడు. ఊళ్లో బ్రాహ్మణ కుటుంబాలు రెండే రెండు. అందులో మాది ఒకటి. విగ్రహం దొరికినప్పుడు దాన్ని చూడడానికి నాన్న తప్పకుండా వచ్చి ఉండాలి. ఆయన వచ్చినట్టు నాకు గుర్తులేదు. తరువాత ఆయన ఒక సిద్ధాంతం చెప్పాడు. విగ్రహంలో లోపం ఏర్పడితే దాన్ని భూస్థాపితం చేయడం పద్ధతి అట. అట్లా చేసిన విగ్రహం ఏదో ఒక రకంగా మళ్లీ అందరి దృష్టికి వచ్చింది అని ఆయన అన్నారు. నాకూ నిజమే అనిపించింది. ఇన్ని సంవత్సరాల తరువాత ఆలోచిస్తే, ఆ విగ్రహం ఏమయింది అన్న ప్రశ్న నా మెదడులో ఇవాళ పుట్టింది. దానికి పూజలు ఎందుకు కొనసాగలేదు అన్న ప్రశ్న కూడా మనసులో తొంగి చూసింది. నేను ఈ మధ్యన మా ఊరికి వెళ్లడానికి కారణం కనిపించడం లేదు. ఈసారి వెళ్లి గణపతిని వెతకాలి.

ఊళ్లో ఒక ఆంజనేయుని గుడి ఉన్నది. దాన్ని చిన్నప్పటి నుంచి హనుమాండ్ల గుడి అనడం అలవాటు. నేను కనీసం హ అనే అక్షరం వాడాను. మా ఊరి వాండ్లకందరికీ అది అన్మాండ్ల గుడి మాత్రమే. నాకు తెలిసి అందులో నిత్యం ధూప దీపం నడిచేది కదా. ఊళ్లో మాకున్న కొద్దిపాటి పొలం ఇనాం భూమి అని చెప్పారు. ఏం చేయడానికి ఆ ఇనాం ఇచ్చారో నా వరకు రాలేదు. ఆ గుడిలో దీపం పెట్టే బాధ్యత మాత్రం మాది కాదని, ఆ బాధ్యత ఎవరికీ లేదని అనుభవం వల్ల నాకు తెలిసింది. నేను చదువు పేర ఊరు వదిలి బయటకు వచ్చిన తరువాత ఆ గుడిని మరమ్మతు చేయించారు. నిత్యం పూజలు చేయగల కుటుంబాలు ఊళ్లో లేవు. ఈ మధ్యన మరెవరో పై ఊరి పెద్ద మనిషి వచ్చి ఊళ్లో ఉంటున్నాడని, పౌరోహిత్యం సాగిస్తున్నాడని ఎవరో చెప్పగా విన్నాను. ఆయన ఏమయినా గుడిని పట్టించుకుంటున్నాడేమో తెలియదు.

కార్తీకమాసం వస్తే ఊళ్లో వాళ్లు రోజుకు ఒకరు చొప్పున కార్తీక పూజ అనే ఆకుపూజ చేయించేవారు. నాకే నమ్మకం కలగదు గానీ కొంతకాలం ఆ పూజలు చేసే బాధ్యత నా తల మీద పడింది. తెలిసిన కుటుంబాల వారు పొద్దునే్న సరంజామాతో వచ్చి ‘ఇవాళ కార్తీకం చెయ్యాలె! అన్మాండ్లకు చెండూరం పెట్టు, సాయంత్రం పూజ కూడ చేయించు’ అని అడిగేవారు. నాన్న ఎందుకో పౌరోహిత్యం చేయడు. కనుక నేను కాదనలేక పోయేవాడిని. సరంజామాలో సాహిత్యం ఉంటుంది. ఈ సాహిత్యానికి అక్షరాలకు సంబంధం లేదు. ఆ రోజున దేవుని నైవేద్యానికి, నా తిండికి సరిపడ బియ్యం, పప్పు, బెల్లం, కూరగాయలు లాంటివి కలిపితే దాని పేరు సాహిత్యం. సాహిత్యం అన్న మాటకు సరయిన అర్థమేమిటో ఇప్పటికయినా నేను వెతుక్కోవాలి. ఇక సింధూరం, నూనె కూడా ఉంటాయి. నూనె కలిపిన సింధూరాన్ని హనుమంతుని విగ్రహానికి పట్టించాలి. ఆ పని చేతులతోనే చేయాలి. చేతికి, గోళ్లలో పట్టిన రస సింధూరం నా శరీరానికి హాని కలిగిస్తుందని నాకు అప్పట్లో తెలియలేదు. తెలిసిన తరువాత ఎవరూ నన్ను కార్తీకం చేయించమని అడగలేదు. నేను అక్కడ ఉంటేగదా!

ఝలక్: ఈ ముక్క రాస్తూ ఇక్కడ ఆపాను. చిత్రంగా అనుకోకుండా మరునాడు మహబూబ్‌నగర్ అనే పాలమూరుకు వెళ్లాను. అదేదో జక్కడు జాతరకు పొయ్యొచ్చినట్టు, పాతి ముట్టిచ్చుకోని (అంటే ఏమో ఎవరికన్న తెలుసునా పోవలసిన చోటికి పొయ్యి, వంటల పొయ్యి కాదు, వెళ్లి, చేరి లాంటిదన్నమాట, దాన్ని తా వెనిక్కి వస్తే అది పాతి ముట్టిచ్చుకోవుడు) తిరిగి వచ్చిన నాకిప్పుడు ఏనుగొండలోకి పొయ్యే మనసు లేదు, సమయము అంతకన్నా లేదు. పోయేటప్పుడు తొందర, తిరిగి వచ్చేటప్పుడు అంతకన్నా తొందర. మొత్తానికి నాకొక చిత్రం అర్థమయింది. ఈ చిత్రము విచిత్రము గావచ్చును లేదా బొమ్మ గావచ్చును. పంచాయతి సమితిగా నాకు తెలిసిన మా ఊరు ఇప్పుడు, పట్నమయిన పాలమూరు అను మహబూబ్‌నగర్‌లోని ఒక వార్డు మాత్రమే.
ఊరి గుర్తింపు గంగలో పోయింది. అయినా సరే, మా ఊరి గురించి చెప్పుకోవలసిన సంగతులు నా మనసులో మాత్రం కావలసినన్ని ఉన్నయి.

Monday, July 13, 2015

మైత్రీవనం - బి. ఎస్. రాములు కథానిక

మైత్రీవనం
పోట్లాడుకొని స్నేహాన్ని వదులుకోవడం చాలా సులభం. స్నేహాన్ని  హద్దులు మీరకుండా కాపాడుకుంటూ రావడం కత్తిమీద సాము. 
జ     జ     జ     జ
సెల్‌ఫోన్‌ మోగగానే అది హారికదే అని గమనించింది నీరజ. హారిక ఫోన్‌కు వచ్చే రింగ్‌టోన్‌ ప్రత్యేకంగా కేటాయించుకుంది నీరజ. నీరజ ఫోన్‌కు హారిక కూడా అలాగే స్పెషల్‌ రింగ్‌టోన్‌ పెట్టుకుంది. అది వారి ప్రత్యేక కోడ్‌. అందుకే ఫోన్‌ ఎత్తకుండానే గబగబా రెడీ అయి సైకిల్‌ తీసుకొని హారిక ఇంటికి బయల్దేరింది. సైకిల్‌ను హారిక ఇంటి పోర్టికో గోడ పక్కన ఒరిగించి లాక్‌ చేసి ఇంట్లోకి నడిచింది. అప్పటికి ఇంకా హారిక బాత్రూంలోనే వున్నట్టుంది. అది బాత్రూంలోకి వెళ్తూ తనకు రింగ్‌ ఇవ్వడం చాలాసార్లు గమనించింది.
''చూడు ఆంటీ! నాకు రింగ్‌ ఇచ్చింది. అదేమో బాత్రూంలో చొచ్చింది. కాలేజికి టైమ్‌ అయిపోతోంది'' అంటూ హారిక తల్లి లీలావతిని పలకరించింది నీరజ.
నవ్వుతూ ''అది అంతేలేవే!'' అంటూ నూడిల్స్‌ వేడివేడిగా తీసుకొచ్చి డైనింగ్‌ టేబుల్‌పై ఉంచింది లీలావతి.
''అది రానీ!'' అంది నీరజ.
''అది వచ్చి నిన్ను కూడా పద పద అని తినకుండానే బయల్దేర తీస్తుంది. నవ్వన్నా తినవే!'' అంది లీలావతి.
లీలావతికి నీరజ అంటే తన కూతురు కన్నా ఎక్కువ. హారికకు ఇంట్లో కాస్త గారాబం, కాస్త మొండి. తనదే సాగాలంటుంది. దాంతో హారికతో ఏదైనా ఒప్పించాలంటే నీరజకు చెపుతుంది లీలావతి.
నీరజకు ఆంటీ అంటే భయం, భక్తి. ఆ పోష్‌ బిల్డింగ్‌లో తాను, హారిక కలిసి చదువుకోవడం గొప్ప అవకాశంగా భావిస్తుంది నీరజ. హారిక సాధారణంగా కాలేజికి కారులో వెళుతుంది. డ్రైవర్‌ డ్రాప్‌ చేస్తుంటాడు. అప్పుడప్పుడు హారిక కారును వద్దని కాలేజీ బస్సులో నీరజతో పాటు వెళ్తుంది. కాలేజీ బస్సు కూడా వెళ్ళిపోయేదాకా చూసి ఆర్టీసి బస్సులో బయల్దేరతీస్తుంది. నీరజకేమో ఆర్టీసీ ప్రయాణం విసుగు. కానీ హారిక ఆ ప్రయాణాన్ని బాగా ఎంజాయ్‌ చేస్తుంది. ఈ రోజు కూడా కారును పంపించేసినట్టుంది. కాలేజీ బస్సు కూడా ఎత్తిపోయినట్టే. ఇది కావాలనే ఇలాంటి ప్లాన్లు వేస్తుంది. ఈ రోజు ఆర్టీసీ బస్సులో పోక తప్పదు అనుకుంది నీరజ. టిఫిన్‌ చేసి, టీ తాగిన తర్వాత కూడా హారిక ఇంకా బాత్రూంలోంచి బయటకు రాకపోవడంతో నీరజ విసుగ్గా బాత్రూం తలుపు బాదింది.
హారిక కాసేపటికి రెడీ అయి వచ్చింది. పూర్తిగా రెడీ అయి అందాల రాశిగా చిరునవ్వుతో నీరజను పలకరించింది హారిక.
జ     జ     జ     జ
కార్తీక్‌ గురించి హారిక ఈ మధ్య సీరియస్‌గా ఆలోచిస్తోంది. ఏం చేయాలో తోచడం లేదు.
అవతలి వారి స్నేహంలో చొరవ ఎక్కువై తనకు పరిమితులున్నప్పుడు ఇది మరీ కష్టం. హారిక ఎవరితో చెప్పుకోవాలో కూడా కష్టంగా వుంది. ఏమనుకుంటారోనని సంకోచం.
నీరజకు హారిక చెప్పకపోయినా అన్ని విషయాలు తెలుసని హారికకు తెలుసు. కానీ తన మనస్సులోని సంఘర్షణ దానికి తెలియదు. నీరజ తన ప్రాణ స్నేహితు రాలు. అది తనను తన కన్నా బాగా అర్థం చేసుకుంటుంది అనుకుంది హారిక.
అంతా విన్నాక కూడా హారిక మనస్సులోని సంఘర్షణ నీరజ ఊహకు అందలేదు. నీరజకు ఆ విషయం కొత్త. హారిక ద్వారా తనకే కొన్ని కొత్త అనుభవాలు, ఆలోచనలు. తనను అలా ప్రేమిస్తున్నానని స్నేహం పేరిట వెంటపడే వారు ఎవరూ లేనందుకు కించిత్‌ బాధపడింది.
డబ్బు చాలామందికి వుంటుంది. అందం కూడా చాలా మందికి వుండవచ్చు. వినయం, సంస్కారం చాలా మందికి వుండవచ్చు. కానీ ఈ మూడు కలిసి ఒక్కరిలో వుండడం చాలా అరుదు. హారిక ప్రసన్నవదనంలోని ఆత్మవిశ్వాసం వెనుక గర్వం వుందేమోనని చాలాసార్లు నీరజ చర్చల్లో గమనించింది. కానీ కించిత్‌ గర్వం ఉన్నట్టు అన్పించలేదు. స్నేహం అన్ని తప్పులను, బలహీనతలను క్షమిస్తుంది. నీరజకు కూడా అలా స్నేహంలో హారికలోని బలహీనతలు, లోపాలు కన్పించకుండా పోయాయేమో!
జ     జ     జ     జ
వేగంగా పోతున్న సిటీ బస్సు అకస్మాత్తుగా బ్రేక్‌ వేయడంతో ప్రయాణికులంతా కుదుపుకు లోనయ్యారు. ఒకరి మీద ఒకరు పడిపోయారు. కూర్చున్న వాళ్లు కుర్చున్నట్టే ముందు సీట్లకు తలలు, చేతులు తాకి అమ్మో అన్నారు. అందరూ డ్రైవర్‌ని రకరకాలుగా మాటలంటున్నారు. బస్సు ముందు నుండి వేగంగా రాంగ్‌సైడ్‌లో క్రాస్‌ చేద్దామని అతి తెలివితో వేగం పెంచిన యువకుడు బైక్‌ పై నుండి కింద పడ్డటున్నాడు.
''అఖల్‌ హై క్యా? బేవకూఫ్‌'' అని డ్రైవర్‌ ఆ యువకున్ని తిట్టిన తిట్టు తిట్టకుండా అరుస్తున్నాడు.
నలుగురైదుగురు కలిసి బైక్‌ను లేవనెత్తారు. ఆ యువకుడు గీరుకుపోయిన కాళ్లను, మోచేతులను చూసుకుంటూ దులుపుకున్నాడు.
''నేను చెబితే వినవు. బస్సులో పోదామంటవ్‌. ఎంత దెబ్బ తాకిందో చూడు'' అంటూ నీరజ విసుక్కుంది.
''ఏమైందే! స్కూటీ మీద పోతే ఇంతకన్నా ఎక్కువ దెబ్బలు తాకుతుంటయి. ఇప్పుడు చూల్లేదా బైకు మీద పోతే అతనికి ఎన్ని దెబ్బలు తాకినయో!'' అంటూ సముదాయించింది హారిక.
''స్కూటీ మీద పోవుడెందుకె? నీకు కారుండంగ బస్సులో పోవుడు ఏం షోకే!'' అంది నీరజ.
ఆ మాటతో లేడీస్‌ సీట్లో కుదురుగా కూర్చున్న ఆ యిద్దరి సంభాషణను వెనుకా ముందు వున్న వారి చెవిన పడింది. ఆసక్తిగా ఒక చెవి ఇటు వేశారు.
''వారానికోసారి బస్సులో పోకపోతే లోకమెట్లా తెలుస్తుందే? కారులో పోయి కారులో వస్తే మనలోకం మనదే. మనకు ఇతరుల గురించి ఏం తెలుస్తుంది? నాకైతే కారంటే బోరు కొట్టింది.'' అంటూ హారిక నవ్వుతూ నుదురుకు తాకిన దెబ్బ బొడుసు కట్టిన ఉబ్బును తడిమి చూసుకుంది.
''పైగా కాలేజీ బస్సులో కూడా ఎప్పుడూ చూసిన ముఖాలే. సిటీ బస్సులో అయితే ఎప్పుడూ ప్రయాణం వెరైటీగా వుంటుంది. ఇలాంటి అనుభవం బస్సులోనే సాధ్యమే!'' అంటూ నీరజ మెడచుట్టూ చేతులు వేసి ముందుకు ఊపింది హారిక.
''నాకు తెలుసులేవే. కార్తీక్‌ను తప్పించుకుందామని నీ ప్రయత్నం.'' అంటూ బుగ్గమీద మెత్తగా ఎడం చేత్తో గిల్లింది నీరజ.
''నాకేం భయమే. కార్తీక్‌ను చూస్తే జాలి వేస్తుంది. నా స్నేహాన్ని కన్సర్న్‌ను అలుసుగా తీసుకుంటున్నాడు. నా కన్సర్న్‌ను ప్రేమ అని భ్రమ పడుతున్నాడు. అతని మేలు కోరి నేను తప్పించుకుంటున్నాను. నీకా విషయం తెలిసి కూడా ఇట్ల మాట్లాడ్డం మంచిగ లేదు.'' అంటూ కార్తీక్‌ గురించిన ఆలోచనలో పడిపోయింది హారిక. మూడీగా మారిపోవడం చూసి హారికను రకరకాల మాటలతో ఈలోకంలోకి రప్పించింది నీరజ. హారిక సుతారంగా నవ్వింది.
''హమ్మయ్య! నీకెప్పుడు మూడ్‌ వస్తుందో, ఎప్పుడు మూడీ అవుతావో ఆ బ్రహ్మదేవుడు కూడా చెప్పలేడే.''
''కార్తీక్‌కు తెలుసనుకుంటానే...'' అంటూ గుసగుసగా నవ్వింది హారిక.
''అంతగా ఇష్టపడే కార్తీక్‌ని తప్పించుకోవడం ఎందుకే. అంతగా కావాలనిపిస్తే ఇద్దరం కలిసి కార్తీక్‌ను మస్త్‌ ఏడ్పించవచ్చు. ప్రిన్సిపాల్‌కు రిపోర్ట్‌ చేయవచ్చు''.
''ఛ... ఛ... ప్రిన్సిపాల్‌కు రిపోర్ట్‌ చేస్తే ఇంకేమైనా ఉందా! అతన్ని కాలేజినుండి తీసేయొచ్చు. నాకు అలాంటివి ఇష్టం లేదు. కార్తీక్‌ సున్నిత మనస్కుడు. కవిత్వం, కథలు అంటూ ఊహా లోకాల్లో విహరిస్తాడు. ఏ కాస్త విమర్శను, హేళనను భరించలేడు. ఎవరినైనా సరే ఆటపట్టించడం నాకిష్టం వుండదని నీకు తెలుసు. అలాంటిది కార్తీక్‌ను ఎలా అంటానే!''
''అలాంటప్పుడు హాయిగా కార్తీక్‌ను ప్రేమించేసెయ్‌. నీకేం తక్కువే. కో అంటే కోట్ల రూపాయలు. నువ్వు ఎవర్ని ప్రేమించినా వాళ్లు కోటీశ్వరులైపోతారు.'' అంటూ నవ్వింది నీరజ.
''అసలు సమస్యే అక్కడ వచ్చింది. డబ్బున్న ఇంట్లో పుట్టడం ఒకందుకు వరమైతే మరొకందుకు శాపమే. అది అనుభవిస్తే తప్ప తెలియదు.''
''ఎందుకే! పెట్టిపుట్టినోళ్లు గట్లనే మాట్లాడ్తరు. డబ్బు విలువ నీకేం తెలుసు? నాలాంటి దానికి, కార్తీక్‌ లాంటి వాడికి డబ్బు ఎంటో, అది మనిషికి ఎంత అవసరమో తెలుసు. ఎంత తిన్నా దంగనంత డబ్బున్న నీకేం తెలుసే.'' అంది నీరజ.
బస్సులో ఆ చర్చ ఎంత విందామనుకున్నా వాల్యూమ్‌ తగ్గించిన టీవీలా హావభావాలు తప్ప మాట సరిగా వినిపించడం లేదు.
''కార్తీక్‌ను చూస్తే నిజంగా జాలేస్తన్నదే. దయచేసి నన్ను ప్రేమించవద్దు అని చెప్పాలనిపిస్తున్నదే! అయితే ఆ మాట చెప్తే గాలీబ్‌లాదేవులపల్లి కృష్ణశాస్త్రిలా రొమాంటిసిజమ్‌ భావకవిత్వంలో ఊహాప్రేయసితో సంభాషిస్తున్నట్టు సాగే ఆయన కవితాధార ఇంకిపోతుందేమోనే! డిప్రెషన్‌లో పడతాడేమోనని భయం. అతడు బాగుండాలి. బాగా చదువుకోవాలి. బాగా ఎదగాలి. కానీ ఈ ప్రేమ జంజాటంలో పడితే మంచిది కాదని నా ఉద్దేశం. పైగా నాకతన్ని ప్రేమించే ఉద్దేశ్యం లేదు.''
''ప్రేమించే ఉద్దేశ్యం లేకపోతే అంతకన్సర్న్‌ దేనికే! ఆ మధ్య నువ్వు అతని ఎకౌంట్లో నా చేత డబ్బు ఎందుకు జమ చేయించావు? కేవలం జాలి మాత్రమేనా? తన ఎకౌంట్లో ఎవరు డబ్బు జమ చేశారో తెలియక కార్తీక్‌ తల బద్దలు కొట్టుకున్న విషయం నీకు తెలియదా?''
ఆ సంఘటన గుర్తొచ్చి హారిక హాయిగా నవ్వుకుంది. ఈ దొంగపని తానే చేశానని కార్తీక్‌ తనవైపు చూసిన చూపులో కేవలం కృతజ్ఞతనే కాకుండా మరేదో తళుక్కున మెరిసింది. ఓసారి తానే ఆ ఎకౌంట్‌లో జమ చేసి కార్తీక్‌కు పరోక్షంగా దొరికిపోయింది.
దిగాల్సిన స్టేజి రావడంతో గబగబా లేచి దిగి కాలేజీ వైపు నడిచారు.
జ     జ     జ     జ
తమకు ఫోన్‌ చేయడమంటే కార్తీక్‌కు భయమని వారిద్దరికీ తెలుసు. కార్తీక్‌ ఫోన్‌ కాల్‌కు హారిక, నీరజ స్పెషల్‌ రింగ్‌ టోన్‌ పెట్టుకున్నారు. అందుకని ఆ ఫోన్‌ వాళ్ళు ఎత్తరు. కాలేజీలో కార్తీక్‌ను తప్పించుకొని హారిక, నీరజలు ఎప్పుడూ ఎవరితోనో మాట్లాడుతూ అవకాశం లేకుండా చూసుకుంటున్నారు.
రోజూ సాయంత్రం ఇంటినుంచి కారు రావడంతో హారిక, నీరజ కారులో వెళ్లిపోతున్నారు.
కార్తీక్‌ నీరసపడిపోయాడు. వాళ్లు ఎప్పుడో ఒక్కసారైనా కాలేజీ బస్సులో ఎక్కుతారని, పలకరించవచ్చునని అనుకున్న ఆశ నిరాశ అవుతోంది. అదంతా హారిక, నీరజ గమనిస్తూనే వున్నారు.
కార్తీక్‌ ఏకపక్ష ప్రేమ ఎలానైనా హారికతో వ్యక్తం చేయాలని చూస్తున్న తీరును చూసి హారిక ఏమనలేక బాధపడిపోయింది.
ఓ రోజు గుళ్లోకి వెళ్లి దేవున్ని ప్రార్థిస్తూ ప్లీజ్‌ కార్తీక్‌ నన్ను ప్రేమించకుండా చూడు అంటూ మనసులో మొక్కుకుంది.
ఇది అతన్ని ప్రేమిస్తోంది. కానీ దాన్ని స్నేహమని ఇతరులకు చెబుతుంది. అనుకుంటోంది నీరజ.
అతనంటే పడిచచ్చే హారిక అతడు తనను ప్రేమించవద్దనడం ఎమిటో నీరజకు అర్థం కావడం లేదు. అదే మాట అడిగింది.
''స్నేహం వేరు... సహృదయత వేరు... తోటి వారికి సహాయం చేయడం వేరు... ప్రేమ వేరు. వీటన్నిటి మధ్య అంతస్సంబంధం వుండవచ్చు గానీ దేనికవి ప్రత్యేకమైంది. అతడు ఎడ్యుకేషన్‌లో ఫస్ట్‌ జనరేషన్‌. తల్లిదండ్రులు చాలా పేదలు. వాళ్ళు కష్టపడి ఇక్కడిదాకా చదివించడమే గొప్ప. రిజర్వేషన్‌లో సీటు సంపాదించి అందరికన్నా ఎక్కువగా ఎదగడం నన్ను బాగా ఆకర్షించింది. అలాంటి బ్యాక్‌గ్రౌండ్‌ నుంచి వచ్చిన కార్తీక్‌ నేను స్వయంగా ఇస్తే తీసుకునే వాడంటావా? ఒకవేళ తీసుకుంటే అతనిలో మన పట్ల ఒక బెరుకు, అల్పత్వ భావన పెరగదా! అందుకని చేసే సహాయం వారి ఆత్మవిశ్వాసాన్ని పెంచాలి. సగర్వంగా వుండాలి తప్ప వారి వ్యక్తిత్వాన్ని కించపరిచేదిగా వుండవద్దనేది నా ఉద్దేశ్యం.''
''నువ్వు ఇంత సున్నితంగా, సెన్సిటివ్‌గా ఆలోచించడం చాలా విచిత్రంగా వుంది. నీలాంటి వాళ్ళు చాలామంది కార్తీక్‌ లాంటి వాళ్ళను బాగా లైట్‌గా తీసుకుంటారు. ఏడిపిస్తారు. కించపరుస్తారు. నిజానికి నువ్వు నాలాంటి కుటుంబంలో పుట్టాల్సిందానివే. పొరపాటున పెద్దింట్లో పుట్టినవే. పెద్దింట్లో పుట్టేవాళ్లకు దయాధర్మాలు, స్నేహం, ప్రేమ కన్నా అహంకారం ఎక్కువ కదా.'' అంది నీరజ.
''నువ్వు అలా అనుకోవడం తప్పు. పెద్దింట్లో పుట్టడం వల్లనే నాకీ సంస్కారం అబ్బింది. నీలాంటి కుటుంబంలో పుట్టి వుంటే డబ్బు కోసమే తండ్లాట ఉండేది. సహృదయత కోసం, సంస్కారం కోసం ఎంతో కష్టపడాల్సి వచ్చేది. కాదంటావా?'' అంది హారిక.
ఈ ప్రేమ ఏంటో, ఈ స్నేహం ఏంటో అర్థం కాక తలబద్దలుకొట్టుకుంది నీరజ. హారిక లాంటి కొత్త తరంలో అన్నిటికీ అతీతంగా ఎదుగుతూ వస్తున్న స్నేహాలను, ప్రేమలను, సంస్కారాన్ని అర్థం చేసుకోవడం ఎవరికైనా అంత సులభం కాదు.
హారిక వాళ్ల నాన్న అతన్ని ఏదో చేస్తాడని భయమెందుకో! నిజంగా ఏమైనా చేస్తాడనుకుంటే ఇంటినుంచి వెళ్లిపోయి ఎక్కడైనా హాయిగా బతకొచ్చు. హారికకి ఆ సంపద, సౌకర్యాలు వున్నాయి. వాటితో పాటు అమ్మానాన్నలను వదలుకోవాలని లేదేమో. అంటే హారిక ప్రేమకన్నా ఆస్తి అంతస్తులకు, అమ్మానాన్నలకు ప్రాధాన్యత ఇస్తుందేమో! అదేమాట అంది నీరజ. 
''నన్ను అర్థం చేసుకున్నది ఇంతేనావే!'' అని నిష్టూరాలాడింది హారిక.
జ     జ     జ     జ
హారిక, నీరజ ఆ రోజు కాలేజీ ఎగ్గొట్టినట్టున్నారు. ఐమాక్స్‌ థియేటర్‌లో ఏదో ఇంగ్లీష్‌ సినిమా చూసినట్టున్నారు. హుస్సేన్‌సాగర్‌ పడమటి తీరాన నెక్లెస్‌ రోడ్డులో పీపుల్స్‌ ప్లాజా గార్డెన్‌లో కూర్చుని హాయిగా మాట్లాడుకుంటున్నారు.
అంతదాకా చూసిన సినిమా గురించి నీరజ ఏదో చర్చ మొదలు పెట్టింది. హారిక అందులోని ప్రేమను ఎలా అర్థం చేసుకోవాలో తన అభిప్రాయాలు చెప్పింది. నీరజకు అదేమీ అర్థమైనట్టు లేదు.  డైరెక్ట్‌గా అడగకుండా వుండలేకపోయింది నీరజ.
''కార్తీక్‌ గురించి అసలు నీ ఉద్దేశ్యం ఏంటిదే! ఈ సినిమాలాగే అసలు నువ్వేంటో అర్థం కాక చస్తున్నా!'' అంటూ నిలదీసింది నీరజ.
హారిక సుతారంగా నవ్వేసి ఊరుకుంది. ఆ నవ్వులో ఎన్నో భావాలు. ఆ భావాలు నీరజకు చదవడం వచ్చు. 
''ఇందులో రహస్యమేమీ లేదే. నువ్వెందుకంత వర్రీ అవుతున్నావ్‌. నేను ఆంతర్యంలో అతన్ని ప్రేమిస్తున్నది నిజమే. అయితే ఇరువురి ఆంతర్యాల్లో ఎంతో అంతరం వుంది. నిజానికి నేను అతని శ్రేయస్సును ప్రేమిస్తున్నాను. అతని వ్యక్తిత్వాన్ని ప్రేమిస్తున్నాను. అంతేగానీ అతన్ని ఫిజికల్‌గా ప్రేమించడం లేదు. అంత చిన్న కుటుంబం నుంచి, చిన్న కులం నుంచి కష్టపడి పైకి వచ్చి సిన్సియర్‌గా చదువుకోవడం, ర్యాంకులు తెచ్చుకోవడం, రచయితగా ఎదగడం, నన్ను హంట్‌ చేసింది. ఈ కాలంలో అంత స్వచ్ఛంగా, నిర్మలంగా ఉండే యువకులు ఎంతమంది వుంటారు'' అంది హారిక.
''ఔను! ఏవో వెకిలి చేష్టల ద్వారా, డర్జీ జోక్స్‌ ద్వారా, ర్యాగింగ్‌ ద్వారా ఆకర్షించాలని చూస్తారు. కానీ కార్తీక్‌ వ్యక్తిత్వం స్వయంగా ఇతరులను ఆకర్షిస్తుంది'' అంది నీరజ.
ఆమాటకు అడ్డొస్తు హారిక...
''అది నిజమేలేవే! అయితే నేను అతనికి తగను. పైగా నా వ్యక్తిత్వాన్ని అతడు తట్టుకోలేడు. పేదరికం నుంచి ఎదిగిన వ్యక్తిత్వం అతనిది. సంపన్న కుటుంబం నుండి ఎదిగిన వ్యక్తిత్వం నాది. నేను సంపదకు, అంతస్తులకు అతీతంగా ఆలోచించగలను. అతడు ప్రతిదీ కులం రీత్యా, డబ్బు రీత్యా ఆలోచించే తీరులో వున్నాడు. ఏ మాట మాట్లాడినా దాని వెనుక మన కులాధిక్యత, అహంకారం, డబ్బు వల్ల వచ్చిన గర్వం, వుందని ఫీలవుతుంటాడు. ఇలా మా ఇద్దరి జీవిత పరిణామాల మధ్య ఎంతో అంతరం. అందువల్ల మా సంసారం సజావుగా సాగడం కష్టం.''
హారిక ఒకందుకు చెప్తే నీరజ మరొకలా అర్థం చేసుకుంది. నవ్వుతూనే అక్కసు వెళ్ళగక్కింది.
''ఈ మాట ఎంతోమంది రచయితలు, సినిమా దర్శకులు ఎప్పుడో చెప్పారు. నువ్వు కొత్తగా చెప్పేదేందే! కులాంతర వివాహాలను తప్పించుకోవడానికి, పేదవాళ్లను పెళ్లి చేసుకోవడాన్ని నిరాకరించడానికి ఇదో తొంపు. నిజంగా నువ్వు ప్రేమించేదైతే కార్తీక్‌తో జీవితాంతం స్నేహం చేయాలని, కలిసుండాలని, అందుకు పెళ్ళి చేసుకోవాలని కూడా కోరుకుంటావు. అంతేగానీ కేవలం వ్యక్తిత్వాన్ని ప్రేమించుకుంటూ అమలిన శృంగారంలాగా, ఊహా ప్రేయసీ ప్రియుల్లాగా మనసులోనే అనురాగాన్ని దాచుకోవడం వుండదు. నువ్వు ఏదో షెల్లీ, కీట్స్‌, బైరన్‌ కాలంలోనో, మన తెలుగు భావకవుల కాలంలోనో పుట్టాల్సినదానివే.''
హారికకు కోపానికి బదులుగా మరింత నవ్వొచ్చి బిగ్గరగా నవ్వేసింది.
''నీ బొంద! ఆ కాలంలో పుడితే అన్ని విషాదాంతాలేనే! అసలు నేను కార్తీక్‌లాగా నీక్కూడా అలుసై పోయిన్నే! నేను వాస్తవికంగా ఆలోచిస్తున్నాను. నీకు ముందే చెప్పిన. రిజర్వేషన్లో ఇంత దాకా వచ్చిన అతని చదువు ఇంకా సాగాలి. మేం పెళ్లి చేసుకుంటే అతని చదువు ఆగిపోతుంది. మేమిద్దరం ఎక్కడ వున్నా మా నాన్న పట్టి తెప్పిస్తాడు. ఆ తర్వాత ఏం జరుగుతుందో నీకు తెలుసు. ఇద్దరి జీవితాలు మధ్యాంతరంగా ఆగిపోతాయి. ఈ విషయం మీదే నాకు బాధ. అంతేగానీ అతన్ని ప్రేమించడం లేదని కాదు. అతడు చదువుకోవాలి. బాగా ఎదగాలి. నాకు దూరంగా వుండాలి. ఇండియా దాటి యూఎస్‌కు వెళ్లాలి. అక్కడ స్థిరపడాలి. అప్పటికి అతనికి పెళ్లి కాకుండా వుంటే... నన్ను మా నాన్న తన సంస్థలకు సీఈవోగా, ఎండీగా వుండాలని బలవంతం చేయకపోతే నేను కూడా యూఎస్‌ఏకు వెళ్ళాలి. అప్పటికీ మా ఇద్దరి మధ్య ప్రేమ వుంటే అక్కడ పెళ్లి గురించి ఆలోచిస్తా.'' అంది హారిక.
''స్నేహాల్లాగే ప్రేమలు కూడా కాలం తెచ్చే మార్పులతో మార్పు చెందుతుంటాయి. ఇది కేవలం ఆ ఇద్దరికి సంబంధించిన వ్యవహారం కాదు. ఇంత సంపద వుండగా పొట్ట చేత పట్టుకొని అందరిలాగా అమెరికా పోవాల్సిన అవసరం మనకేమిటి అని డాడీ అడిగితే?'' అంది నీరజ. ''జీవితాన్ని వాయిదా వేయడమంటే ఇదేనే! ఎస్కేపిజాన్ని ఎంత ముద్దుగా చెప్పినవే. అప్పటికి కార్తీక్‌కు నువ్వు నీ ప్రేమ అలుసైపోతుందేమో! నిన్ను నిరాకరిస్తాడేమో!'' అంటూ ఎద్దేవా చేసింది నీరజ.
''నీ తలకాయ! నీ బుర్రకు అంతకన్నా ఎక్కువ ఏం తోస్తుంది? అప్పటికి గానీ నా ఆంతర్యం వ్యక్తం చేయలేను. మా మధ్య అంతరాలు తొలగవు. ఇది జీవితానికి క్రమబద్దంగా వేసుకునే ప్లానింగ్‌. '' అంటూ నీరజను కౌగిలించుకుంది హారిక.
''అయినా మీ డాడీ నిన్ను సీఈఓగా, ఎండీగా చేశాక నీకు అడ్డేమిటి? ఇండియాలో కూడా కార్తీక్‌ని పెళ్ళి చేసుకోవచ్చుగా''. సాలోచనగా అంది నీరజ.
''నువ్వు అన్నది కూడా నిజమేలేవే! ఏమైనా కార్తీక్‌ చదువు పూర్తి కావాలి. ఆయన ఏదైనా ఉద్యోగం సంపాదించాలి. ఆ తర్వాత ఆలోచిద్దాం'' అంది తన్మయత్వంతో హారిక.
''విష్‌ యూ బెస్ట్‌ ఆఫ్‌ ఫ్యూచర్‌'' అని నీరజ విష్‌ చేస్తూ ''నీ నుంచి నేర్చుకోవాల్సింది ఎంతో వుందే'' అంటూ వీపు చరుస్తూ అభినందించింది.
ఆ తరువాత ఆలోచనలో పడి మళ్ళీ అంది నీరజ. ''అంత ఎదిగినాక కార్తీక్‌ అభిప్రాయాలు, వ్యక్తిత్వం కూడా మారిపోవచ్చు. ఇప్పుడున్న ఆరాధనా భావం అప్పుడు ఉండకపోవచ్చు. నీ ప్రేమను చాలా లైట్‌గా తీసుకోవచ్చు. ఏమంటవే?''
''అది కూడా నిజమే కావచ్చు. కాలమే అన్ని అంతరాలను, ఆంతర్యాలను పరిష్కరిస్తుంది. సన్నిహితం చేస్తుంది. ఇప్పుడు మాత్రం స్టేటస్‌కోలోనే కొనసాగుతాను. అంటే కార్తీక్‌ను ప్రస్తుతం నేను ప్రేమించేది లేదు, అతనితో స్నేహాన్ని వదులుకునేది లేదు.'' అంది  హారిక.
''అలా కొనసాగడం చాలా చిక్కు సమస్య. బాగా సెన్సిటివ్‌ ప్రాబ్లమ్‌ కదనే.'' అంది నీరజ.
నీరజని ఆత్మీయంగా కౌగిలించుకుని అంది హారిక.
''నాకు తెలుసులేవే! నేను ప్రేమ విషయంలో ఆంతర్యంలో అంతరాన్ని, స్నేహం విషయంలో ఆత్మీయతను డీల్‌ చేయలేనా?...'' ఆ మాటలో ఎంతో ఆత్మవిశ్వాసం, గుండె నిబ్బరం.
''దట్స్‌ తెలుగు డాట్‌ కామ్‌'', వన్‌ ఇండియా తెలుగు, జూన్‌ 2013.

'సలామ్‌ హైదరాబాద్‌' పక్ష పత్రిక, జులై 2013.