కాలం సమస్య!

చూస్తుండగానే మరో వారం వచ్చేస్తుంది. కాలం పరుగెడుతుంది. అదే కాలం నత్తనడకలు నడుస్తుంది. కాలాన్ని కొలత వేస్తాం. వృథా చేస్తాం. ఇంకొంచెం ఉంటే బాగుండును అనుకుంటాం. ఇంతకూ కాలం అంటే ఏమిటి? ఈ ప్రశ్నకు జవాబు కొరకు వేల సంవత్సరాలుగా పరిశోధనలు, ఆలోచనలు సాగుతూనే ఉన్నాయి. ఫలితాలే అనుమానం.

‘కాలాన్ని గుర్తించవచ్చు. కానీ అర్థం చేసుకోవడమే కుదరదు!’ అంటారు తత్వవేత్త జూలియన్ బార్బర్. ‘కాలం ఇంత కాలమయినా అర్థం కాకపోవడం ఆశ్చర్యం’ అంటారామె. కాలం గురించి అర్థం కాకున్నా, శాస్త్ర విజ్ఞానం ముందుకు సాగుతూనే ఉంది. అందుకే కాలంమీద అంత ధ్యాస అవసరం రాలేదేమో? ఫిజిక్సులో న్యూటన్ గతి సిద్ధాంతాలు, ఐన్‌స్టైన్ సాపేక్ష సిద్ధాంతం, చివరకు అణునిర్మాణానికి సంబంధించిన క్వాంటం సిద్ధాంతాలు, కాలం గురించిన అవగాహన అవసరం లేకుండానే పని చేస్తున్నాయి. గడియారాలు రకరకాలుగా వచ్చాయి. కానీ వాటిని తయారుచేసే వారికి ‘కాలం’ అసలు స్వరూపం అర్థం కానవసరం లేదు.

కాలం ఎప్పుడూ ముందుకే నడుస్తుంది. ఇది అవగాహన, అనుభవాల మీద అర్థమయిన సంగతి! అందరికీ వయసు పెరుగుతున్నది. తరగడం లేదు. అందుకే గడియారాలు ముందుకే నడుస్తాయి. కనీసం వాటిని అలా తయారు చేస్తారు. అది ఎండ గడియారం గానీ, చక్రాల గడియారం గానీ, అణు గడియారం గానీ. అందులో కాలం తెలియడానికి ‘కదలిక’ అవసరం. కదలిక అంటే మార్పునకు మరో రూపం. అంటే కాలానికి, మార్పునకూ సంబంధం ఉందని అర్థం! అంతే అక్కడికంటే, అవగాహన, ముందుకు కదలదు.

కాలం గురించి రెండురకాల వివరణలున్నాయి. అది విశ్వానికి గల మౌలిక లక్షణం అంటుంది మొదటి వివరణ. స్థలం, పదార్థం ఉన్నట్లే, కాలం కూడా దానంతటది ఉంది. అందులో సంఘటనలు జరుగుతున్నాయి. న్యూటన్ చెప్పిన ఈ వివరణ ప్రకారం ఈ కాలం కూడా ఒక పదార్థం. అట్లా అనకుంటే, దాన్ని కొలతవేయడం కుదరదు. ఐన్‌స్టైన్ వచ్చి కాలం అందరికీ, అన్ని పరిస్థితుల్లో ఒకేలాగ కదలదు అని ఒక కొత్త ఆలోచనను ఇచ్చాడు. కాలం ఒక భ్రమ అన్నాడాయన. ‘స్థలకాలాల సంబంధం కొంచెం వీలును కలిగిస్తుందని అందరూ అన్నారు.
ఇక రెండవ వివరణ మళ్ళీ ఫిలాసాఫికల్‌గా సాగుతుంది. మార్పు ఈ విశ్వానికి సహజ లక్షణం. ఈ మార్పుల కారణంగా మన మనసులలో కాలం అనే భావన కలుగుతుంది అని లైబ్నిజ్ లాంటి వారి వాదం. అంటే అది మనసు, మెదళ్ళల్లో పుడుతుందని అర్థం! అంటే మరి కాలం వాస్తవమా? ఒకవేళ నిజమయితే ఎక్కడి నుంచి వచ్చింది? ఎక్కడ అంతమవుతుంది? ఇదంతా చూస్తుంటే మనకేమీ తెలియదని మాత్రం గట్టిగా తెలుస్తుంది.